مادربرد

وظیفه اصلی مادربرد، اتصال بخش‌های گوناگون سیستم و برقراری ارتباط بین اجزای مختلف آن جهت دستیابی به بهترین عملکرد است. این قطعه‌ی کاربردی با برقراری ارتباط میان اجزا به‌عنوان قلب سیستم عمل می‌کند و بدون حضور آن، هیچ یک از قطعات قابلیت اجرای وظایف خود را نخواهند داشت. به‌عنوان‌مثال، برای دستیابی به عملکرد مطلوب پردازنده (CPU) که نقش مغز متفکر سیستم را ایفا می‌کند، نیاز است تا مادربرد متناسب با آن را داشته باشیم؛ بنابراین بسیار مهم است که در خرید مادربرد مناسب برای سیستم خود نهایت دقت را داشته باشید.

ارتباط با منبع تغذیه و فراهم‌کردن توان الکتریکی موردنیاز برای اجزای مختلف کامپیوتر، از جمله وظایف اساسی و حیاتی هر مادربرد است. چیپست، به‌عنوان مهم‌ترین بخش از مادربرد در حقیقت مرکز تبادل اطلاعات بوده و مسئولیت مدیریت و هماهنگی بخش‌های گوناگون مادربرد با سایر اجزای سیستم را بر عهده دارد.

شرکت‌های معتبر فعال در این زمینه انواع مادربردها را در اندازه‌های مختلف و با استانداردهای خاص از جمله: mini-ITX / micro-ATX / ATX / E-ATX تولید و عرضه می‌کنند. اما بیشتر مادربردهای کاربردی در دو دسته‌ی  micro-ATX ‌ و  ATX قرار می‌گیرند. دلیل آن این است که تقریباً تمامی کیس‌های کامپیوتری از این دو استاندارد پشتیبانی می‌کنند.

برندهای تولیدکننده‌ی انواع مادربرد

شرکت‌های بسیاری در زمینه‌ی طراحی و تولید مادربرد فعال هستند. از جمله شناخته‌شده‌ترین این شرکت‌ها می‌توان از: ASUS، MSI و GIGABYTE  نام برد. سایر برندها نظیر Asrock، EVGA، BIOSTAR، AMD  و  INTEL نیز به‌عنوان رقبای سه شرکت بزرگ مشغول فعالیت هستند. رقابت برندهای معتبر در زمینه‌ی تولید مادربرد موجب شده تا کیفیت و قیمت مادربرد نیز تحت‌تأثیر مثبت قرار گیرد.

دسته‌بندی مادربردها

به‌طورکلی، مادربردها به دو دسته‌ی متناسب برای دسکتاپ و مناسب برای سرور تقسیم می‌شوند. دسته‌ی مادربردهای سرور بیشتر برای مصارف تجاری و پردازش حجم بالای اطلاعات مورداستفاده قرار می‌گیرند و جهت کاربرد در مصارف خانگی مناسب نیستند. در دسته‌ی دسکتاپ نیز، همانند پردازنده‌ها، با مدل‌های بسیار متنوع از دو شرکت اینتل و AMD مواجه هستیم که هر یک از آنها نیز دارای نسل‌ها و چیپست‌های خاص خود هستند.

نقطه‌ی اشتراک میان پردازنده‌ها و مادربردها در نوع سوکت تعبیه شده در آنها بوده که موجب ایجاد محدودیت در انتخاب این دو قطعه شده است. در هر نسل از مادربردها، با انواع مختلف و متنوعی از چیپست‌ها سروکار داریم که هرکدام از این آنها نیز دارای امکانات و ویژگی‌های خاص خود هستند. به‌عنوان‌مثال نسل 11 از پردازنده‌های اینتل با سوکت LGA1200 طراحی و تولید شده و مادربردهای مورداستفاده برای این نوع پردازنده‌ها به چیپست‌های H470/Z490/H510/B560/B460/H570/Z590  محدود شده‌اند.

از طرف دیگر مادربردهای یک نسل در سه دسته‌ی پایین رده، میان‎رده‌ و بالارده قرار می‌گیرند. در مثال بالا می‌توان مدل‌های H510 را به‌عنوان سری پایین رده، مدل‌های H470/B460/B560 را به‌عنوان سری میان‌رده و مدل‌های  Z490  و Z590 را به‌عنوان سری بالارده نام‌گذاری نمود.

نکات مهم در انتخاب و  خرید مادربرد

اولین نکته هنگام بررسی و جستجو جهت خرید مادربرد، در ارتباط با نوع سوکت مورداستفاده و پشتیبانی از پردازنده‌های متنوع است. به یاد داشته باشید که انتخاب مادربرد و پردازنده به طور مشترک انجام می‌شود؛ به‌عبارت‌دیگر، با انتخاب هرکدام از این دو، تعیین می‌شود که قطعه‌ی دیگر لازم است دارای چه ویژگی‌هایی باشد. به‌عنوان‌مثال، با خرید یک مادربرد 590Z، تنها امکان استفاده از پردازنده‌های نسل 10 و 11 اینتل امکان‌پذیر خواهد بود.

نکته‌ی دوم که هنگام خرید مادربرد اهمیت فراوان دارد، با فناوری‌ها و امکانات لازم برای سازگاری با سایر قطعات سیستم مرتبط است. به‌عنوان‌مثال، جهت استفاده از حافظه‌های جامد نسل 4، نیاز به یک مادربرد مناسب با چیپست سازگار با این نوع حافظه داریم. با این حال، بهتر است به یاد داشته باشید که برای استفاده از حافظه‌های جامد نسل 4، پشتیبانی از سوی مادربرد و پردازنده نیز الزامی است.

یکی دیگر از نکات حائز اهمیت و یک تفاوت بسیار مهم در مادربردها، در ارتباط با پیکربندی بخش VRM یا مدار تغذیه‌ی آنها است که تأثیر زیادی بر قیمت نهایی محصول و پایداری آن در شرایط مختلف، به‌ویژه در زمان اورکلاک سیستم، خواهد داشت. استفاده از قطعات الکترونیکی باکیفیت و تعداد فازهای مناسب در طراحی این بخش، باعث بهبود کارایی و افزایش پایداری تغذیه‌ی بخش‌های مختلف سیستم و به‌خصوص پردازنده می‌شود.

توجه به نکات ضروری دیگری از قبیل تعداد ماژول‌ها و حداکثر فرکانس حافظه رم در حین خرید رم کامپیوتر، تعداد اسلات‌های PCIe که به‌عنوان‌مثال هنگام خرید کارت گرافیک باید به آن توجه نمود، تعداد پورت‌های SATA و M.2 که به‌عنوان‌مثال برای خرید هارددیسک یا خرید SSD باید موردتوجه قرار گیرد، پردازنده‌ی صوتی، کانکتورهای قسمت ورودی و خروجی، هیت‌سینک‌های سیستم خنک‌کننده، قابلیت‌های نورپردازی و غیره بسیار مهم است.

وجه تمایز میان مادربرد گیمینگ و مادربرد ساده

قابلیت‌ها و امکانات اصلی مادربردها به نوع چیپست مورداستفاده در آنها وابستگی مستقیم دارد. مادربردهای تولید شده با استفاده از چیپست ثابت، همچون B560، اغلب از عملکرد و امکانات نسبتاً مشابه با یکدیگر برخوردار هستند. تفاوت‌های بیشتر بین مدل‌های مختلف اغلب به ساختار مدار تغذیه و سایر امکانات جانبی، مانند نورپردازی، شبکة بیسیم، پردازنده‌ی صوتی و پورت‌های جانبی مربوط می‌شود.

بنابراین، جهت انتخاب مادربرد مناسب برای سیستم گیمینگ، توصیه می‌شود که بر اساس مطالعه و تحقیق یا با بهره‌گیری از مشاوره‌ی فروشندگان، مادربردی با چیپست کاربردی برای نیازهای سیستم گیمینگ انتخاب کنید.

مادربردهای متناسب جهت اورکلاک

فرایند اورکلاک به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین و البته تخصصی‌ترین فرایندهای رایانه‌ای به حساب می‌آید که برای انجام آن، به دانش تخصصی و سخت‌افزار باکیفیت و قوی نیاز است. وجود یک مادربرد حرفه‌ای می‌تواند تأثیر بسزایی در نتایج نهایی این فرایند داشته باشد. به‌طورکلی، مادربردهای رده‌بالا مانند محصولات سری Z اینتل یا سری X کمپانی AMD، به‌عنوان انتخاب بسیار مناسب کاربران حرفه‌ای در فرایند اورکلاک محسوب می‌شوند.

نکته‌ی بسیار مهم هنگام خرید مادربرد جهت اورکلاک، توجه به مدار تغذیه‌ی آن است. سپس باید به وجود هیت‌سینک‌های خنک‌کننده و کنترلرهای سخت‌افزاری توجه نمود؛ زیرا اینها از جمله عواملی هستند که در اورکلاک آسان و پایدار تأثیر مستقیم دارند. چنین قابلیت‌های خاصی معمولاً در مدل‌های حرفه‌ای و رده‌بالا یافت می‌شوند و به کاربران امکان می‌دهند به‌راحتی اورکلاک انجام دهند.

سوکت و نقش آن در خرید مادربرد

سوکت عبارت است از محلی که پردازنده بر روی مادربرد نصب می‌شود و از یک پایه، قفل فلزی و تعداد زیادی پین تشکیل شده است. آرایش قرارگیری و تعداد پین‌ها در هر سوکت با دیگری متفاوت است. از جمله جدیدترین سوکت‌های تولید شده می‌توان به مواردی مانند Intel LGA1700  و  AMD AM5 اشاره نمود. هنگام خرید مادربرد باید به نوع سوکت جهت قرارگیری پردازنده‌ی مناسب توجه ویژه شود.